پاسخ به شبهه توهین به اشخاص و گروه‌های اجتماعی در قرآن

نویسندگان

چکیده

اساساً توهین و افترا، مطلوب قرآن نیست و با روش تربیتی اسلامی نیز در تضاد است. برخی با استفاده از وجود تشبیه کافران به حیوانات در قرآن، ادعای توهین‌آمیز‌بودن چنان تشبیه‌هایی را مطرح نموده‌اند. در نوشتار پیش‌رو این سؤال اصلی مطرح است: «وجود توهین به دیگران در قالب تشبیه و تمثیل در قرآن چه توجیهی دارد؟» این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و براساس منابع کتابخانه‌ای تنظیم شده به این نتیجه رسیده که روش قرآن در بیان حقایق این است که از تشبیه و تمثیل برای نزدیک نمودن اذهان به پیام‌های الهی استفاده کرده و در پی توهین به کسی نیست. در حقیقت تشبیه کفار و منافقان به حیوانات در قرآن برای این است که فطرت خفته مخالفان را بیدار نماید. همچنین در صدد تشبیه رفتار کفار به رفتار حیوانات است و هرگز در صدد تحقیر ذات خلقت افراد نست. علاوه‌براین چنین تشبیهاتی برای تصویرسازی و ساکت‌کردن افراد لجوج به‌کار رفته است. استفاده از وجه‌شبه بین کافر و حیوان، یکی از روش‌های تربیتی قرآن است که مخاطب را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Responding to doubts projection insulting to individuals and social groups in the Holy Quran

چکیده [English]

Basically, insulting and slandering is not desirable for Quranic teachings and is also contrary to the Islamic cultural method. Some have insulted the claim of permissibility by using the likeness of infidels to animals in the Qur'an. In the leading article, the main question is: "What is the justification for insulting others in the form of similes and allegories in the Qur'an?"
This descriptive-analytical study, based on library sources, has shown that the Qur'an's method of telling the truth is that it uses allegory to bring minds closer to the divine messages and does not seek to insult anyone. In fact, the analogy of infidels and hypocrites with animals in the Qur'an is to awaken the dormant nature of the opposition. It also seeks to liken the behavior of infidels to the behavior of animals and never seeks to humiliate the nature of human creation. In addition, such similes have been used to illustrate stubborn people. Using a resemblance between an infidel and an animal is a way to impress the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Insult and defamation Quran
  • allegory defamation cultural method
  1. قرآن‌کریم

    1. آلوسى، محمود، روح المعانى فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار‌الکتب العلمیه، 1415ق.
    2. ابن‌‏ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، قم: کتابخانه عمومی آیت‌آلله مرعشی‌نجفی، 1404ق.
    3. ابن‌‏فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت: دار‌الجیل، 1420ق ـ 1999م.
    4. ابن‌‏منظور، جمال‌الدین محمد‌بن‌مکرم، لسان العرب، چاپ‌سوم، بیروت: دار‌الفکر، 1414ق.
    5. اسماعیلی، اسماعیل، تفسیر امثال القرآن، قم: اسوه، 1368.
    6. بحرانی، سید‌هاشم، بهجة النظر فی إثبات الوصایة و الإمامة للأئمة الإثنی عشر، چاپ‌دوم، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی، 1427ق.
    7. ــــــــــــــ، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
    8. برنجکار، رضا، روش‌شناسی علم کلام، قم: دارالحدیث، 1391.
    9. توسلی‌گلپایگانی، محمّدحسین، یادداشت‌هایی تحت عنوان مثل‌های قرآن، قم: کتابخانة مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات قم، [بی‌تا].
    10. ثواقب، جهانبخش، تمثیلات و تشبیهات قرآن‌کریم، تهران: نشر قو، 1376.
    11. جوادی‌آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، چاپ‌دوم، قم: اسراء، 1378.
    12. جوهرى، اسماعیل، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار‌العلم للملایین، 1376ق.
    13. حرعاملى، محمد‌بن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل‌البیت(عم)، 1409ق.
    14. حسینى (ژرفا)، سید‌ابوالقاسم، بر ساحل سخن، چاپ‌سوم، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامى، 1377.
    15. حلی، جعفر، شرایع الاسلام، نجف: الآداب، 1389ق.
    16. دهنوى، حسین، ادبیات فارسى، چاپ‌دوم، قم: مؤسسه در راه حق، 1376.
    17. راغب‌اصفهانى، حسین‌بن‌محمد، مفردات الفاظ قرآن، دمشق: دارالقلم، 1992م.
    18. سیوطى، عبدالرحمن، الإتقان فی علوم القرآن، چاپ‌دوم، بیروت: دار‌الکتاب العربی، 1421ق.
    19. شریف‌رضی، محمد، نهج البلاغه، ترجمۀ اسدالله مبشرى، چاپ‌سوم، تهران: نشر فرهنگ اسلامى، 1366.
    20. طالقانى، سید‌محمود، پرتوى از قرآن، تهران: شرکت سهامى انتشار، 1348.
    21. طباطبایى، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ‌دوم، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
    22. طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار‌احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
    23. عرفان، حسن، شیوه‌های اعجاز قرآن، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1379.
    24. عسکری، ابی‌الهلال، جمهرة الأمثال، چاپ‌دوم، بیروت: دار‌الجیل، 1384ق.
    25. عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر، 1363.
    26. عوده، عبدالقادر، التشریع الجنائی الإسلامی فی المذهب الخمسه مقارنا بالقانون الوضعی، [بی‌جا]، دار‌الکاتب العربی، [بی‌تا].
    27. فراست‌خواه، مقصود، زبان قرآن، تهران: علمى و فرهنگى، 1376.
    28. قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، چاپ‌یازدهم، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1372.
    29. قطب، سید، فی ظلال القرآن، چاپ‌هفدهم، بیروت: دار‌الشروق، 1412ق.
    30. کلینى، محمد، الکافی، چاپ‌چهارم، تهران: دار‌الکتب الإسلامیة، 1407ق.
    31. مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت: دار‌الاحیاء التراث العربى، [بی‌تا].
    32. محدثی، جواد، آشنایی با سوره‌های قرآن، قم: بوستان کتاب، 1392.
    33. محمدی، ابوالحسن، حقوق کیفری اسلام: ترجمۀ حدود و تعزیرات، قصاص و دیات از کتاب شرائع الاسلام محقق حلی و مسالک ...، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1374.
    34. مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار‌الکتب الإسلامیة، 1374.
    35. ــــــــــــــ، تفسیر نمونه، چاپ‌پنجم، قم: دارالکتب الإسلامیة، 1368.
    36. ــــــــــــــ، مثال‌های زیبای قرآن، قم: نسل جوان، 1378.
    37. میرخلیلی، سیداحمد، مثل در قرآن‌کریم، (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد)، قم: مرکز تربیت مدرس حوزۀ علمیۀ قم، 1373.
    38. نقیب‌زاده، محمد، «واقع‌نمایی قرآن و تأثیر آن در تفسیر از دیدگاه علامۀ طباطبایی (با تأکید بر ابعاد بلاغی)»، نشریۀ قرآن شناخت، سال چهارم، شماره هشتم، پاییز و زمستان1390، ص65ـ92.