عرفان چیست؟ چه مقصودی را دنبال می کند و عرفان چند قسم است و این که اصلا ما در دین، چیزی بهعنوان عرفان داریم یا نداریم؟ خاستگاه دین چیست؟ تا این که ببینیم خاستگاه دین الهی به معرفت رسیدن انسان هست یا نه و دیدگاه دین اسلام را در رابطه ی با عرفان با دیدگاههای عرفانی موجود مقایسه کنیم و این که ادعای آنها چیست؟
معنای معرفت و عرفان تقریبا روشن است، انسان موجودی است که از جهان خارج و از خودش شناخت و درک هایی دارد و اجمالاً باید فرقی بین علم و معرفت گذاشته شود. گاهی از علم به آگاهی و شناخت یاد می کنند. عرفان هم به این صورت است. به نظر می رسد عرفان و معرفت عمدتاً یک شناسایی خاص است که با تأمل به دست می آید و یک جنبه ی جزئی‌نگری هم دارد؛ برخلاف علم که آگاهی از اشیاء می باشد و به صورت کلی هم میتواند برای انسان حاصل شود. به هرحال هر یک از اینها کاربردهایی دارند. ما کمتر در متون روایی، معرفت را به خدای متعال نسبت میدهیم؛ اما علم اینگونه نیست. گاهی به ندرت به خداوند متعال معرفت هم نسبت داده شده است، امّا عمدتاً معرفت و عرفان و از این دست، به انسان نسبت داده میشود، علم هم همینطور.
)