تبیین اصل تناسب جرم و مجازات با تطبیق بر سَبُّ‌النبی(ص)

نویسنده

چکیده

جُرم «سَبُّ‌النبی(ص)» از جرائم حدی بوده که در حقوق جزای اسلامی مطرح است. برخی بر این باورند که در مجازات سابُّ‌النبی(ص) میان عمل ارتکابی بزهکار و مجازاتی که در شرع تعیین‌ شده است، (مثلاً میان سخن توهین‌آمیز با مجازات اعدام) تناسبی وجود ندارد. اصل تناسب جرم و مجازات، هرچند اصل مسلمی در همۀ نظام‌های کیفری است، اما مفهوم آن کاملاً نسبی و متفاوت است؛ هرچند این نسبی‌بودن به‌معنای درست‌بودن همۀ معیارها نیست و این سؤالی مبنایی است. معیار اصل تناسب جرم و مجازات با نظام ارزشی نظام سیاسی کشورها گره خورده است، لذا ما با بررسی ماهیت جرم سَبُّ‌النبی(ص) در نظام ارزشی اسلام، در پی سنجش تناسب بین رفتار مجرمانه و مجازات هستیم؛ براین‌اساس با بررسی میزان شدت رفتار مجرمانه در جرم سَبُّ‌النبی(ص) براساس نظام ارزشی اسلام، تناسب جرم و مجازات ثابت می‌شود و نیز مشخص می‌شود که شرایط اثباتی و احکام ویژۀ جرائم حدی، از بروز ابزارگرایی کیفری و بی‌عدالتی قضایی جلوگیری خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the principle of proportionality of crime and punishment in cases of insulting the Prophet (PBUH)

چکیده [English]

The insulting the Prophet (PBUH) is one of the crimes in Islamic criminal law. Some believe that in the punishment of insulting the Prophet (PBUH) there is no correlation between the act of the offender and the punishment prescribed in the Shari'a (for example, between insulting speech and execution).
The principle of proportionality of crime and punishment, although it is an inalienable principle in all penal systems, but its meaning is completely relative and different. However, it does not mean that all criteria are correct, and this is a fundamental question. The criterion of the principle of proportionality of crime and punishment is tied to the value system of the politico- legal systems. So, by examining the nature of the crime of insulting the Prophet (PBUH) in the Islamic value system, we seek to measure the proportion between criminal behavior and punishment. According to the value system of Islam, the proportionality of crime and punishment is studied by examining the severity of criminal behavior. It is also studied that the probative conditions and special sentences of certain crimes will prevent the emergence of criminal instrumentalism and judicial injustice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Proportion of crime and punishment
  • insulting the Prophet (PBUH)
  • jurisprudential system
  • Criminal Justice
  1. ‏‫ابن‌ادریس‌، محمد‌بن‌احمد، السرائر الحاوی لتحریر‌الفتاوی، قم‌: جما‌عه‌ المدرسین‌ فی‌ الحوزه‌ العلمیه‌ بقم‌، مؤسسة‌ النشر الإسلامی‌، ۱۴۱۰ق.
  2. ‏‫ابن‌‏بابویه، محمد‌بن‌علی، الهدایة [فی الأصول و الفروع]، قم: مؤسسة الإمام الهادی(ع)، ۱۴۱۸ق.
  3. ارجی، ‫علی‌اکبر، رساله ارتداد: تبیین آرای فقهای بزرگ، قم: فیضیه، ۱۳۹۰.
  4. ‏‫اصلانی، فیروز، جزوه درسی «بررسی تحلیلی مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران»، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام‌خمینی(ره)، ۱۳۹۷.
  5. ‏‫بهشتی، احمد و وحید واحدجوان، «بررسی حکم رجم (سنگسار) و اجرای آن در زمان غیبت کبری» پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی 26 (8)، زمستان۱۳۹۰، ص 35ـ50.
  6. ‏‫حرعاملی، محمد‌بن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج، 28، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
  7. دهخدا، ‫علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران‌: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، ۱۳۷۷.
  8. دیوان کیفری بین‌المللی (ICC، 1998)، اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، [بی‌تا].
  9. ‏‫شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق: سیدمحمد کلانتر، قم: دارالهادی للمطبوعات، 1403ق.
  10. ‏‫شیخ‌طوسی، محمد‌بن‌حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تحقیق: محمدتقی کشفی، تهران: مکتبة المرتضویه، ۱۳۸۷.
  11. طوسی، ‫محمد‌بن‌حسن، الخلاف‌، قم‌: دارالکتب العلمیة‌، ۱۳۰۰.
  12. ‏‫عبدالرسول، بیا‌ت و دیگران، فرهنگ واژه‌ها، قم‌: مؤسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی‌، ۱۳۸۱.
  13. عزیزان‌، ‫مهدی، ارتداد و آزادی، قم‌: مؤسسۀ اما‌م صا‌دق(ع)، ۱۳۸۴.
  14. ‏‫فیض‌کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی، الوافی، اصفهان: مکتبة الإمام امیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
  15. ‏‫کلی، جان موریس، تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب، ترجمۀ محمد راسخ، تهران: طرح نو، ۱۳۸۲.
  16. ‏‫محدث‌نوری، حسین‌بن‌محمدتقی، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسة آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۰۸ق.
  17. ‏‫مکارم‌شیرازی، ناصر و جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران: دار‌الکتب الإسلامیه، [بی‌تا].
  18. ‏‫منتسکیو، شارل، روح القوانین، ترجمۀ علی‌اکبر مهتدی، تهران: امیرکبیر، ۱۳۹۲.
  19. ‏‫میل‌، جا‌ن استوارت، رسا‌له دربا‌رۀ آزادی، ترجمۀ جواد شیخ‌الإسلامی‌، تهران‌: علمی و فرهنگی‌، ۱۳۷۵.
  20. ‏‫نصیری، علی، «نقد شبهۀ راهیافت خطا در آموزه‌های نبوی با تأکید بر روایت تلقیح خرما» اندیشۀ نوین دینی30 (8)، پاییز ۱۳۹۱، ص 9ـ20.