نقد ادلۀ قرآنی کثرت‌گرایی دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

کثرت‌گرایی دینی نظریه‌ای متأخر است برای تفسیر و تبیین کثرت و تنوع ادیان گوناگونی که در طول تاریخ بشریت به ظهور رسیده است. کثرت‌گرایان بر این باورند که حقانیت و به تبع آن، ‌نجات و رستگاری، ‌منحصر در یک دین نیست؛ بلکه همۀ ادیان در عَرض هم، ‌دارای حقانیت و موجب نجات پیروانشان هستند. یکی از منابعی که آنها برای اثبات مدّعای خود به آن استناد کرده‌اند، ‌قرآن‌ است. آیاتی که حقیقت دین را تسلیم در برابر خداوند می‌داند، ایمان و عمل صالح را موجب رستگاری معرفی کرده، به وجود شرایع مختلف برای امت‌های مختلف اشاره کرده و برخی دیگر از آیات، ‌مورد استناد قرار گرفته است. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی باتوجه به قواعد کلی تفسیر، ‌مانند توجه به پیوستگی و ارتباط معنایی آیات قرآن با یکدیگر، ‌توجه به شأن‌نزول آیات، ‌توجه به روایات معتبر در تفسیر و عدم‌مخالفت تفسیر با مطالب عقلی قطعی و همچنین دقت در مفاد آیات مورد اشاره، ‌ضعف استناد کثرت‌گرایان و عدم‌دلالت این آیات بر مدعای آنها تبیین گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critique of Quranic Evidence of Religious Pluralism

چکیده [English]

Religious pluralism is a theory that seeks to interpret and explain the plurality and diversity of different religions. Pluralists believe that legitimacy, and consequently salvation, is not limited to one religion, rather, all religions may have legitimacy and save their followers. One of the sources they have cited to prove their claim is the some verses of the Holy Qur'an. They are verses that consider the truth of religion as submission to God, introduce the faith and righteous deeds as the cause of salvation, point to the existence of different laws for different nations, and seem to have somehow accepted their existence or legitimacy.

In this study, with a descriptive-analytical method and according to the general rules of interpretation of texts, the weakness of the citation of pluralists and the lack of implication of these verses on their claim have been explained. These rules include paying attention to the continuity and semantic connection of the verses of the Holy Quran with each other, paying attention to their status, paying attention to the authentic narrations in the commentary, and not objecting to the interpretation of the text with definite rational principles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious pluralism
  • Righteousness
  • salvation
  • redemption
  1. قرآن‌کریم.

    1. اسلامی، ‌علی، ‌پلورالیسم دینی از منظر قرآن‌کریم، ‌قم: ‌بوستان کتاب، ‌1388.
    2. بابایی، ‌علی‌اکبر، ‌قواعد تفسیر قرآن، ‌قم: ‌پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ‌تهران: ‌سمت، ‌1394.
    3. بینامطلق، ‌محمود، «‌حکمت متعالی ادیان / گفتگو»، ‌فصلنامۀ هفت آسمان، ‌سال اول، شمارۀ 1، ‌بهار 1378، ص7ـ28.
    4. پترسون، ‌مایکل و دیگران، ‌عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ ‌احمد نراقی و ‌ابراهیم سلطانی، ‌چاپ‌هشتم، ‌تهران: ‌طرح نو، ‌1393.
    5. جوادی‌آملی، ‌عبدالله، ‌تفسیر تسنیم، ‌‌قم: ‌اسراء، ‌1389.
    6. ربانی‌گلپایگانی، ‌علی، ‌تحلیل و نقد پلورالیسم دینی، ‌چاپ‌دوم، ‌تهران: ‌مؤسسۀ دانش و اندیشه معاصر، ‌1379.
    7. رضایی‌اصفهانی، ‌محمدعلی، ‌درسنامۀ مبانی و قواعد تفسیر، ‌چاپ‌دوم، ‌قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیq، ‌1390.
    8. سبحانی‌تبریزی، ‌جعفر، ‌پلورالیزم دینی یا کثرت‌گرایی، ‌قم: ‌مؤسسۀ امام صادق8، ‌1381.
    9. سروش، ‌عبدالکریم، ‌صراطهای مستقیم، ‌چاپ‌دوم، ‌تهران‌: ‌مؤسسۀ فرهنگی صراط، 1377.
    10. طباطبایی، ‌سیدمحمدحسین، ‌تفسیر المیزان، ‌ترجمۀ محمدباقر موسوی‌همدانی، ‌چاپ‌پنجم، ‌قم: دفتر ‌انتشارات اسلامی، ‌1374.
    11. قدردان قراملکی، ‌محمدحسن، ‌قرآن و پلورالیزم، ‌چاپ‌دوم، ‌تهران: ‌کانون اندیشه جوان، ‌1389.
    12. مکارم‌شیرازی، ‌ناصر و همکاران، ‌تفسیر نمونه، ‌‌چاپ‌چهل‌ودوم، ‌تهران: ‌دارالکتب الإسلامیة، ‌1381.
    13. نیکزاد، ‌عباس، ‌صراط مستقیم (نقدی بر صراطهای مستقیم)، ‌قم: ‌پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ‌1389.
    14. هیک، ‌جان، ‌مباحث پلورالیسم دینی، ترجمۀ ‌عبدالرحیم گواهی، ‌تهران: ‌تبیان، ‌1378.

    15. یوسفیان، ‌حسن، ‌کلام جدید، ‌چاپ‌سوم، ‌تهران: ‌سمت، ‌قم: ‌مؤسسۀ امام خمینی(رحمه الله)، ‌1390.