بررسی نگرۀ تناقض گزاره‌های علمی قرآن با داده‌های علوم‌تجربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

گفتمان علم و دین و رابطه یا عدم‌رابطه آن، سابقۀ دیرینه دارد و در بین دانشمندان، موافقان و مخالفانی داشته است. نوشتار حاضر به بررسی نظریۀ دکتر جعفر نکونام دربارۀ مخالفت قرآن با علوم می‌پردازد. وی ادعا می‌کند که گزاره‌های علمی قرآن با علوم روز در تناقض بوده و از برخی خیالات و خرافات اعراب هم‌عصر قرآن اقتباس شده است. مقالۀ حاضر با رویکرد تفسیر تطبیقی (قرآن و علوم) و با هدف شناخت رابطۀ قرآن و علوم و حل تعارض آندو تدوین شده و به این نتیجه رسیده است که قرآن براساس ادلۀ نقلی و عقلی، دانش باطل و خرافی را در خود جای نداده است، روش نکونام در بیان شبهه، براساس داده‌های علوم‌تجربی و تطبیق آن بر قرآن بوده است؛ اما داده‌های علوم‌تجربی باید براساس ضوابط و قواعد در قرآن مورد بررسی قرار گیرد؛ همچنین آیات علمی قرآن نیز با داده‌های علمی یقینی تفسیر گردد نه ظنی. این مقاله با برشمردن شبهات ایشان در مورد عدم‌اعجاز علمی، و بررسی طلوع خورشید و هفت آسمان به نقد و بررسی آنها پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Idea of the Contradiction between the Scientific Propositions of the Holy Quran and the Data of Experimental Sciences

چکیده [English]

The discourse of science and religion and the relationship or non-relationship of the two has a long history and has had pros and cons among scientists in every age. The present study examines Dr. Jafar Nekounam's theory about the Holly Qur'an's opposition to science. He claims that the scientific propositions of the Holy Qur'an are in contradiction with the experimental sciences and have been adapted from some fantasies and superstitions of the contemporary Arabs of the revelation of the Holy Quran.

The present study has been compiled with a descriptive-analytical method based on library sources and with a comparative interpretation approach (Holy Quran and experimental sciences) with the aim of understanding the relationship between the Holy Quran and experimental sciences (as well as resolving the conflict between them(.

According to the results of the narrated and rational arguments, the Holy Qur'an does not contain false and superstitious teachings, but due to the shortness of the words and the greatness of the meanings, sometimes the misinterpretations of some people have caused suspicions.

It seems that the results of experimental science data in the Holy Quran should be examined according to the appropriate methodology. Correspondingly, the verses focused on scientific propositions should be interpreted with certain scientific data (and not pseudo-scientific claims). This study examines their suspicions about the lack of scientific miracles about phenomena such as the rising sun and the seven heavens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Experimental Sciences
  • Culture of the Time
  • Holy Quran
  • contradiction
  1. خویی، سیدابوالقاسم، البیان، بیروت: دار الزهراء، 1987م.
  2. رضایى‌اصفهانى، محمدعلى، درآمدى بر تفسیر علمى قرآن، قم: اسوه، 1375.
  3. رفیعی‌محمدی‌، ناصر، تفسیر علمی قرآن، تهران: فرهنگ گستر، 1379.
  4. زمخشری، محمودبن‌عمر، الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، چاپ‌سوم، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
  5. سروش، عبدالکریم، «قبض و بسط حقوق زنان»، مجلۀ زنان، سال‌هشتم، شماره59، دی‌ماه 1378، ص4ـ32.
  6. شاطبی، ابراهیم‌بن‌موسی، الموافقات، عربستان: دار ابن‌عفان، 1417ق/1997م.
  7. شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تهران: مکتبة اسلامیة، 1384.
  8. طباطبایی، ‌سیدمحمدحسین، ‌تفسیر المیزان، ‌ترجمۀ محمدباقر موسوی‌همدانی، ‌چاپ‌سوم، ‌قم: رجا، ‌1366.
  9. طبرسى، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ‌سوم، تهران: ناصرخسرو، 1372.
  10. طنطاوى، محمدسید، التفسیر الوسیط للقرآن‌الکریم، قاهره: نهضه مصر، 1997م.
  11. غزالی، أبوحامد محمد‌بن‌محمد، إحیاء علوم الدین، بیروت: دارالمعرفة، [بی‌تا].
  12. فخررازی، ابوعبدالله محمد‌بن‌عمر، مفاتیح الغیب، چاپ‌سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420ق.
  13. کلینی‌رازی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1365‏.
  14. لوبون، گوستاو، تمدن اسلام و عرب، ‌ترجمۀ محمدتقی فخر داعى‌گیلانى، چاپ‌چهارم، تهران: علمى، 1334.
  15. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار(علیهم السلام)، چاپ‌سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  16. محمدرشید، رضا، تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، بیروت: دارالمعرفة، 1414ق.
  17. مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1985م.
  18. مسترهاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر، 1377.
  19. مصباح‌یزدى، معارف قرآن، قم: مؤسسۀ در راه حق، 1373.
  20. مصطفوى، حسن، التحقیق فى کلمات القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1416ق.
  21. مطهری، مرتضی، آشنایى با قرآن، چاپ‌هشتم، تهران: صدرا، 1372.
  22. معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبة القشیب، مشهد: دانشگاه علوم‌اسلامی رضوی، 1419ق.
  23. مکارم‌شیرازى ناصر و همکاران، پیام قرآن، قم: مدرسۀ امیرالمؤمنین(علیه السلام)، 1375.
  24. ــــــــــــــ، تفسیر نمونه، چاپ‌پنجم، قم: دارالکتب الإسلامیة، 1371.
  25. نورى، یحیى، اسلام و جاهلیت، چاپ‌هشتم، تهران: مجمع معارف اسلامى، 1375.