مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200621سخن سردبیر56147303FAحمید کریمیJournal Article20220329در داستان ویروس کرونا در چند ماه اخیر، درسهای بسیاری برای اهل عبرت وجود دارد؛ از آن جمله:
ـ بشری که ادعای علم و صنعت و فناوریاش گوش فلک را کر کرده است، با یک ذرۀ نادیدنی و میلیونها بار ریزتر از نوک سوزن، همگی درمانده شدهاند و نمیدانند از کجا و چگونه صدمه میخورند. این مطلب نهایت ضعف و جهل بشر را میرساند.
ـ این بیماری نشان داد که چقدر نعمتهای الهی ما را احاطه کرده است و ما غافل هستیم و ناسپاس. دست زدن به صورت، چشم و گوش، نعمت است؛ کنار هم نشستن نعمت است، رفت و آمد، دید و بازدید، نعمت است؛ دیدن پدر و مادر و بوسیدن دست وپای آنها نعمت است؛ دیدن فرزندان و در آغوش گرفتن عزیزان نعمت است؛ مسجد، جمعه، جماعت، هیأت، روضه، مجلس جشن، مجلس ختم، تشییع جنازه و ... همه و همه نعمت است و باید شاکر آنها و عذرخواه درگاه احدیت بود.
ـ ویروس نشان داد که خداوند برای عذاب کردن و تنبیه انسان عاصی و جاهل و غافل و گستاخ، لازم ندارد حتماً سیل، زلزله، صاعقه و طوفان بفرستد؛ جملۀ ذرات عالم لشکر او هستند و با ملخ، مورچه، آفت گیاهان، ویروس و غیراینها هم میشود اوج حقارت و عجز بشر و عظمت و یگانگی حق را به رخ کشید.
ـ با توصیۀ پزشکان و کادرهای درمانی، شنیده و دیده میشود که برخی آنقدر ترسیدهاند که خود را کاملاً محبوس کردهاند و بهقدری دست و صورت خود را شسته و ضدعفونی کردهاند که پوستها خشک و زخمی شده است؛ اما دریغا که این همه فرستادگان الهی به انسان برای سلامتی جسم و روحش و جلوگیری از بیماریهای روحی سفارش به وضو (و بندگی) کردهاند، اما بسیاری از افراد لحظهای به فکر طهارت و عبادت او نیستند!
ـ همۀ ما برای فردا و پس فرداهای خود برنامهریزی کار، سفر و خرید و ... داشته و داریم، اما هیچکدام از آینده خبر نداریم و اوست که مسیر من و شما و آینده را رقم میزند. مرگ نیز از هر چیزی به ما نزدیکتر است و کسانی را که اصلاً فکر نمیکردیم و فکر نمیکردند، به کام خود میکشاند و از آن گریزی نیست. پس همیشه باید آمادۀ سفر بود.
ـ چین، آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، آلمان، ابرقدرت، جهان سوم و توسعه یافته مفاهیمی پوچ و توخالی است که ما برای خود ساختهایم و همگی در برابر قدرت یک ریزذره عاجز و ترسان هستند. حق آن است که لایزال و پایدار است.
ـ در هنگامۀ سختیها، قیمت افراد معلوم میشود. چه کسانی میترسند، فرار میکنند، احتکار میکنند و خون دیگران را میمکند، و چه کسانی دل میسوزانند، ایثار میکنند و به کمک دیگران میشتابند و مرد استقامت هستند.
فصلنامۀ پاسخ در دو شمارۀ 18 و 19 از جهات مختلف به موضوع کرونا پرداخته است. امید است تلاش محققان و همکاران گرامی گامی در جهت روشنتر شدن زوایای متعدد این پدیدۀ جهانی باشد.
فصلنامۀ پاسخ از خوانندگان گرامی و پژوهشگران محترم و ریزبین درخواست میکند تا از ارسال نظرات ارزشمند و راهگشای خود ما را محروم نکنند.https://www.pasokhmag.ir/article_147303_48cbafb8afa2e7d710b25bb9fd18c14b.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910بررسی و تحلیل مسئلۀ شر و رنج انسانها927147304FAحمیدرضا شاکرینJournal Article20200625مسئلۀ شر و ارتباط آن با بنیانهای اعتقادی دینی به صورت عمومی و شیعی بالخصوص، یک مسئلۀ تاریخی است و قرنها در فلسفه و کلام و الهیات اسلامی و غیراسلامی بحث میشد. منتهی در این روزها به علت شیوع ویروس کرونا و تحولاتی که در کل جهان ایجاد شد، مسئلۀ شرور دوباره به صورت برجسته و جدی در رسانهها هم در سطح نخبگان و هم فرهیختگان و هم در سطح عموم مردم در رسانهها مطرح شد؛ به همین خاطر پرداختن به این بحث و بازتقریری از مباحث گذشته و رهیافتهای جدیدی که در فلسفه و کلام امروز فیلسوفان و متکلمان به آن رسیدهاند ضرورتی است که قابل انکار نیست، بهخصوص اینکه بعضی از شخصیتهای علمی و فکری همچنان اعتقاد دارند، مسئلۀ شرور یک مسئلۀ حل نشده در توحید الهی است. مخصوصاً آقای دکتر سروش با یکی از سایتهای خاص مصاحبهای داشتند، ایشان در آنجا تصریح میکنند که فیلسوفان مسلمان هنوز نتوانستهاند بحث شرور را حل کنند و تلویحاً یا با اشاره آن بحثی که سالها قبل مطرح کردند را دوباره تکرار کردند که ما جزء جریان نو معتزلی هستیم و معتقدیم باید دربارۀ فاعلیت خدا در مورد شرور تجدید نظر کنیم. اگر بخواهیم خدای متعال از این شرور و بدیها و رنجها و ناراحتی که گریبانگیر آن است، پاک کنیم و بگوییم خدا مقصر اینها نیست، باید گفت خدا فاعل اینها نیست و بعضیها گفتند خدا علت غایی است و علت این حوادث است. به همین خاطر طرح مجدد این مباحث خالی از ضرورت نیست، بهخصوص با وجود سؤالات خاصی که در این مسئله مطرح است. مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزۀ علمیه در راستای رسالتی که دارد، در غالب کتاب شبهات کرونا به بحث شرور هم پرداخته است.https://www.pasokhmag.ir/article_147304_8604d284bea001002fb36a164a987a79.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910سیر تاریخی بیماریهای واگیردار در ممالک اسلامی و نوع مواجهه با آن2950151581FAامیرعلی حسنلوJournal Article20200625بیماریهای واگیردار همواره یکی از تهدیدات جدی جوامع انسانی بوده است. امروزه بیگمان ابزارهای قدرتمند علمی، بهداشتی و شناخت در کاهش و کنترل آنها تأثیر بسزایی دارد؛ از اینرو انسان امروزی در قیاس با زمانهای گذشته که آگاهی کافی نبود، بهتر میتواند با بیماریهای کشنده مقابله کند؛ از جمله این بیماریهای شناخته شده وبا و طاعون بوده است که هر از گاهی در ممالک اسلامی بیماریهای واگیرداری همانند طاعون عمواس و طاعونهای دیگر با تلفات انسانی گسترده تهدید میشد. مواجهه با این بیماری مهم است؛ در این مقاله ضمن بررسی سیر این بیماریها به نوع مواجهه و رفتارها و بازتابها اشاره شده است؛ توان علمی انسان به حدی پیشرفت کرد که برای پیشگیری و کاستن از شیوع بیماریها واکسن، پادزهر و داروی پیشگیرانه و بازدارنده از شیوع آنها کشف کرد. دین اسلام دستورات بهداشتی پیشگرانه قابل توجهی برای جوامع بشری داده است که نیازمند بازتبیین و ارائۀ روشمند است؛ چنانکه رهآورد آن، ترقی چشمگیری در مبارزه با بیماریها فراهم نموده است.https://www.pasokhmag.ir/article_151581_715fdcf43a35d7c2e0246b121901b752.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910بررسی علل بیماریهای واگیردار در قوم بنیاسرائیل از منظر قرآن5174151582FAحسنرضا رضاییمحمدکاظم حسینی کوهساریJournal Article20200625در قرآن به قصص بنیاسرائیل بیش از داستانهای دیگر اهمیت داده و سرگذشت آنها را مایۀ عبرت آیندگان میشمرد. یکی از این موارد، ابتلاء قوم بنیاسرائیل به بیماریهای واگیردار بوده که در چند آیه به صورت تلویحی بدان اشاره شده است. لذا نوشتار پیش رو، در پیپاسخ به این سؤال اصلی است که علل بیماریهای واگیردار در قوم بنیاسرائیل از منظر قرآن چه بوده است؟
این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و به صورت تطبیقی به این نتیجه رسیده است که در قرآن به صورت صریح به بیماریهای واگیردار اشاره نشده، اما در سه آیه این مطلب با کمک قرائن و احادیث و با ابزار لغت و تطبیق با علوم قابل برداشت است. از طرف دیگر، علل مُعِدِّۀ بیماریها خود بنیاسرائیل بودهاند و خداوند علت مُوجِده بوده و به سبب نافرمانی وی فرار از جهاد، بیماری را وسیلهای برای عذاب آنها قرار داده است.https://www.pasokhmag.ir/article_151582_1dab9b8bb96db9696a35abfd38b35107.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910میکروب، سرایت و قرنطینه در اسلام7598151583FAروح الله رضویJournal Article20200625مطالعه و بررسی روایات اسلامی، نشان از آن دارد که منشأ برخی از بیماریها، موجودات بسیار ریزی هستند که با چشم غیرمسلح قابل رؤیت نمیباشند. این موجودات ریز، گونههای مختلفی داشته و در انتقال مریضی از شخصی به شخص دیگر و از منطقهای به منطقۀ دیگر نقشآفرین هستند و طبیعی است که این سؤال مطرح شود که اگر اسلام خبر از وجود چنین موجوداتی داده است، دربارۀ چگونگی مهار و کنترل این موجودات چه پیشنهاداتی ارائه کرده است. با استفاده از روش کتابخانهای و بازبینی روایات وارد شده در متون روایی، میتوان ادعا کرد که اصل سرایت بیماری و نقش موجودات ریز در انتقال آن، در اسلام امری پذیرفته شده بوده و پیشوایان معصومD راهکارهای مختلفی چون عدم ورود به شهری که بیماری مسری در آن شیوع یافته و فرار از منطقهای که بیماری در حال شیوع است ارائه کردهاند و قرنطینه با تعریف خاص را مورد تأیید قرار دادهاند.https://www.pasokhmag.ir/article_151583_6647ee3c2e26de6015648d876d8a99bd.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910میزان اختیارات و مسئولیت دولت در ایجاد محدودیت برای بیماران مبتلا به کرونا و مبانی آن99124151590FAحسین زروندی رحمانیJournal Article20200625با شیوع و گسترش بیماری کرونا، بسیاری از دولتها به منظور مقابلۀ با این بیماری و گذر از بحرانهای ناشی از آن، محدودیتهای ضروری ایجاد کردهاند که نتیجۀ آن محرومیت اشخاص هرچند بهصورت موقت از برخی حقوق و آزادیهای مسلّمشان است. بر این اساس لازم است تا شرایطی که به دولت اجازۀ برقراری چنین محدودیتهایی را میدهد، مشخص گردیده و معین شود که این محدودیتها تا چه حدی مجاز است. نوشتار حاضر درصدد بررسی مفاهیم نظری موضوع و بیان ادلۀ فقهی و قانونی، مبانی و میزان اختیارات و مسئولیت دولت در برقراری محدودیتهای ضروری در مواجهه با بیماریهای همهگیری همچون کرونا و نیز ضمانت اجراهای مربوطه در این زمینه است. از اینرو ادلۀ وجوب اهتمام به امور مسلمین، ادلۀ «ولایت فقیه»، اصول «79» و «176» قانون اساسی بهعنوان مبانی فقهی و حقوقی اختیارات و مسئولیت دولت در این زمینه بررسی شده و بر اساس آن میزان اختیارات و مسئولیت دولت در این زمینه ترسیم شده است.https://www.pasokhmag.ir/article_151590_f96e6b14505e0b2afdd8355818a1a6fa.pdfمرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات ـ حوزههای علمیهفصلنامه علمی تخصصی پاسخ2821-095651820200910نقش دعا در درمان بیماریها (کرونا)125139151591FAمحمد محمدرضاییمحمود امیریانJournal Article20200625بحث شرور و رابطۀ آن با وجود و صفات خدا، از مسائل مهمی است که ذهن متفکران را همواره به خود مشغول داشته است. در حال حاضر که جوامع بشری گرفتار بیماری کرونا است، رابطه شر و دعا در جامعۀ جهانی بهطور عموم و در جوامع ایمانی بهطور خصوص، دارای اهمیت است. امروزه سؤالاتی ـ مانند اینکه آیا در جامعۀ کنونی با پیشرفت علم و تکنولوژی دیگر نیازی به دعا برای درمان بیماریها هست؟ آیا دعا جایگزین مداوای مادی بیماری میشود؟ ـ مطرح است. مقاله پیشرو بر این باور است که سنت الهی، بر درمان بیماریها به وسیلۀ داروهای طبیعی است و عدم رجوع به آن، نشانۀ عدم عقلانیت است؛ اما دعا نیز با فراهم بودن جمیع شرائط در درمان برخی بیماریها مؤثر است و این تأثیر در راستای قانون اسباب و مسببات و از سنن دیگر الهی در درمان بیماریها است. علاوه بر این کارکردهای دیگری برای دعا مانند در امان بودن از وسوسههای شیطان، کسب آرامش، امید به زندگی و تقویت سیستم ایمنی بدن، وجود دارد.https://www.pasokhmag.ir/article_151591_6a446850464bea3646992aa4b45271ee.pdf